بررسی نگاه انتقادی عبیدزاکانی به جامعه و سیاست ایران در قرن هشتم هجری

ادبیات کهن ایران، آینه ایست که تبلوردهنده ی اندیشه ها و پیام های اخلاقی و سیاسی متعدد است. در جهان کنونی که اندیشه ها و مکاتب فکری گوناگون، مقولات مختلفی را برای تفسیر و تغییر جهان و اجزایش ارائه می کنند، ما مکلّفیم تا گَرد غبار از گنجینه ی ادبیات خویش بزداییم. با امروزی و بالفعل کردن مفاهیم نهفته در آن می توانیم به آنها تکیه کنیم تا هم دوران جدیدی برای خویش بسازیم و هم سایر ملل را با نگاه ایرانی-اسلامی بیشتر آشنا سازیم. قاعدتاً در مجموعه ی ادبیات ایران، آثار عبید زاکانی به دلیل شرایط خاص سیاسی-اجتماعی ایران در زمان حیات وی، قسمت بسیار مهمی است. در نتیجه ، هدف از این تحقیق درک تصور عبید زاکانی از شرایط سیاسی-اجتماعی ایران آن دوره و نحو? واکنش او به این شرایط است. سوال اصلی ما در این پایان نامه آن است که عبید زاکانی، به مسائل رخ داده در دور? زمانی خویش چه واکنشی نشان داده؟ روش بکار رفته در این پایان نامه برای جواب به این سوال، متأثر از هرمنوتیک هرش، مطالعه ی کتب تاریخی پیرامون شرایط سیاسی-اجتماعی ایران در قرن هشتم هجری شمسی و وضعیتی که عبید زاکانی در آن می زیست، بعلاوه ی بهره گیری از روش تحلیل آثار ادبی، تحلیل کتابخانه ای و نمادشناسی در این گونه آثار و همچنین فهم چگونگی کاربرد نگاه انتقادی شاعر در مورد موضوعات طرح شده در اثر مذکور است. عبید که در دوران بعد از حمل? مغول به ایران می زیسته و دربار حکام محلی وابسته به ایشان را درک کرده (آل مظفر و خاندان اینجو) و همچنین تعاملات موجود در بین مردم را نیز به چشم دیده بود، رفتارهای حاکمیتی، نخبگان جامعه و تود? مردم را مورد کنکاش قرار داده و مواردی مانند استفاده ابزاری از دین، دوری نخبگان اجتماعی از ارزش های دینی و ملی و شیوع فساد در جامعه را مورد نقد قرار می دهد. نتیج? اخذ شده در انتهای این پایان نامه آن بود که عبید زاکانی، در واکنش به بحران های سیاسی-اجتماعی زمان خود دست به تولید آثار ادبی زده و آثاری انتقادی را به منظور نقد اخلاقی سیاست و جامعه ایران آن روز به رشته ی تحریر درآورده است.